Psychodrama to jedna z form terapii doświadczeniowych. Pozwala pacjentom zgłębiać problemy, szukać rozwiązań oraz poznawać swoje zasoby poprzez metody aktywne. To podejście integruje odgrywanie ról i dynamikę grupową, pomagając uzyskać szerszą perspektywę dotyczącą problemów emocjonalnych, konfliktów i innych trudnych obszarów w bezpiecznym, zaufanym środowisku. W terapii indywidualnej stosuje się monodramę.
DLA KOGO PSYCHODRAMA?
Udowodniono, że psychodrama pomaga w ekspresji silnych emocji i uczuć. Z drugiej strony może być również pomocna w pracy nad lepszym ich zarządzaniem i rozumieniem. Dzięki położeniu akcentu zarówno na ciało i działanie, jak i emocje i myśli, podejście to uznaje się za technikę holistyczną, pomocną w szerokim zakresie problemów. Osoby doświadczające trudności w relacjach, funkcjonowaniu emocjonalnym czy społecznym, po przebytych doświadczeniach traumatycznych, nieprzepracowanej żałobie mogą uzyskać pomoc dzięki psychodramie.
Podejście to może być również korzystne dla pacjentów z diagnozą zaburzeń nastroju, osobowości czy odżywiania, jak i z problemami tożsamości i/lub negatywnym obrazem samego siebie, jako że ta technika może zapewnić im bezpieczną przestrzeń i odpowiednią formę, by opowiedzieć o swoim bólu i problemach. Daje perspektywę i możliwość wypracowania nowych sposobów radzenia sobie.
CEL PSYCHODRAMY
Twórca podejścia – Jacob Moreno, opisywał psychodramę jako „naukową eksplorację prawdy przez metodę teatralną.” Podejście to, mające podstawy w zasadach kreatywności i spontaniczności łączy socjometrię, dynamikę grupową i teorię ról, by wywołać poznawcze, emocjonalne i behawioralne reakcje pacjentów. Co może pomóc w osiągnięciu nowej perspektywy poprzez lepsze zrozumienie ról w życiu, sposobów interakcji z innymi oraz zjawisk, które sprawiają problemy czy ograniczają możliwość zmiany.
Dzięki psychodramie, osoby w terapii eksplorują przeszłe, obecne albo przyszłe zdarzenia. Ponieważ psychodrama może pomóc w przyglądaniu się sobie i różnym życiowym okolicznościom z pewnego dystansu, sesja psychodramy często staje się bezpiecznym miejscem do eksploracji nowych rozwiązań problemów mających źródła w historii pacjenta.
TECHNIKI STOSOWANE W PSYCHODRAMIE
Sesje psychodramy często przeprowadzane są w formie grupy terapeutycznej ( w terapii indywidualnej stosuje się monodramę), zazwyczaj składającej się z 8-12 członków. Sesje trwają pomiędzy 1,5 do 2-ch godzin. Każda psychodrama skupia się na sytuacji życiowej jednego pacjenta, a członkowie grupy przyjmują określone role w razie potrzeb.
Typowa sesja składa się z trzech faz: rozgrzewki, fazy akcji i fazy dzielenia się (sharing). Poprzez przyjmowanie ról protagonista i inni uczestnicy uzyskują wgląd w przeszłe problemy, obecne wyzwania czy przyszłe możliwości.
Celem rozgrzewki jest pomoc w tworzeniu zaufania, spójności grupy i poczucia bezpieczeństwa. Bez zaufania członkowie grupy mogą nie czuć się komfortowo w używaniu aktywnych metod czy w badaniu podniesionych kwestii problematycznych czy konfliktów. Ponieważ w psychodramie członkowie grupy często odgrywają role z życia innych uczestników, technika ta może pomóc zapewnić im wgląd.
W fazie akcji protagonista (bohater psychodramy) – przy pomocy terapeuty – tworzy scenę na podstawie ważnych wydarzeń ze swojego życia. Terapeuta prowadzi sesję, a członkowie grupy służą jako ego pomocnicze albo bohaterowie z życia protagonisty. Pozostali członkowie grupy to publiczność.
W fazie akcji najczęściej używanymi technikami są:
- Odwrócenie ról: protagonista wychodzi poza własną rolę i odgrywa rolę znaczącej osoby ze swojego życia. Może to pomóc bohaterowi zrozumieć rolę tej osoby i pomóc reżyserowi (terapeucie) lepiej zrozumieć dynamikę związku z nią. Dzięki temu protagonista może rozwinąć większą empatię.
- Odzwierciedlenie: bohater staje się obserwatorem, podczas gdy ego pomocnicze przejmuje jego rolę, odgrywając scenę tak, by mógł on ją obejrzeć. Ta technika może pomóc, kiedy protagonista doświadcza ekstremalnie negatywnych uczuć albo czuje się zdystansowany czy wręcz odizolowany od uczuć czy emocji towarzyszących scenie.
- Dublowanie: członek grupy przejmuje zachowania i ruchy protagonisty, wyrażając na głos wszelkie emocje czy myśli, jakie według niego przeżywa bohater. Ta technika może być zastosowana, by zwiększyć empatię protagonisty lub by podważyć, w konstruktywny i nieagresywny sposób, niektóre aspekty sceny czy zachowania bohatera.
Podczas fazy dzielenia się (sharing) reżyser powraca do roli terapeuty, by ułatwić przepracowanie sceny. „Przerobienie” znaczenia uczuć, które wypłynęły na światło dzienne może okazać się niezbędne w procesie zmiany. Dzielenie się zapewnia czas na dyskusję grupową o tym, co wydarzyło się w fazie akcji. Publiczność może między innymi rozważyć, w jaki sposób ich myśli czy obserwacje mogły mieć wpływ na sposoby interakcji.
Osoby poszukujące terapii mogą uznać psychodramę za korzystną w rozwijaniu dobrostanu emocjonalnego, jak również umiejętności poznawczych i behawioralnych.
Literatura:
- American society of group therapy and psychodrama. (2014). Retrieved from http://www.asgpp.org/asgpp-education.php
- Bellofatto, M., & Kirsner, N. (2013). Eating disorders; The iaedp symposium 2012 reveals real life benefits for psychodrama experience. Mental Health Weekly Digest.
- Carbonell, D., & Parteleno-Barehmi, C. (1999). Psychodrama groups for girls coping with trauma. International Journal of Group Psychotherapy, 49(3).
- Certified practitioner standards. (2013). Retrieved from http://www.psychodramacertification.org/docs/CPStandards.pdf
- Chimera, C., & Baim, C. (2010, August 29). Introduction to psychodrama. Workshop presented at IASA Conference, Cambridge. Retrieved from http://www.iasa-dmm.org/images/uploads/Chip Chimera and Clark Baim Workshop on Psychodrama.pdf
- Chung, S. F. (2013). A review of psychodrama and group process. International Journal of Social Work and Human Services Practice, 1(2), 105-114.
- Karp, M., Holmes, P., & Tauvon, K. B. (Eds.). (2005). The Handbook of Psychodrama. Taylor & Francis.
- Kellermann, P. F. (1987). Outcome research in classical psychodrama. Small Group Research, 18(4), 459-469.
- Kipper, D. A., & Ritchie, T. D. (2003). The effectiveness of psychodramatic techniques: A meta-analysis. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 7(1), 13.
- Photo Directory of Psychodramatists. (2003, June 2). Retrieved from http://www.blatner.com/adam/pdirec/hist/hist72.htm
- Propper, H. (n.d.). A concise introduction to psychodrama, sociodrama, and sociometry. Retrieved from http://www.asgpp.org/pdf/psychodrama.conciseintro.pdf
- What is psychodrama? (n.d.). Retrieved from http://www.psychodrama.org.uk/what_is_psychodrama.php
Na podstawie https://www.goodtherapy.org/learn-about-therapy/types/psychodrama, dostęp 12.12.2019 r.
Opracowanie i tłumaczenie: Tomasz Berner, Joanna Zapała