Terapia schematu może pomóc jednostce zidentyfikować wzorce myślenia i zachowania leżące u podstaw jej zdrowia psychicznego. Podejście to integruje elementy terapii poznawczo-behawioralnej, teorii przywiązania i szeregu innych, rozszerzając CBT o badanie emocji, eksplorację metod radzenia sobie z nieprzystosowaniem oraz źródeł obaw związanych ze zdrowiem psychicznym.
Pracujący tą metodą terapeuci współpracują z klientami w odkrywaniu źródeł niespełnionych potrzeb emocjonalnych aby wspierać rozwój poczucia ich własnej wartości i adekwatności oraz sposoby budowania dobrych relacji. Metoda ta pomaga także w osiąganiu ważnych dla klienta celów i pracy nad jego zdrowym i szczęśliwym doświadczeniem życiowym.
ROZWÓJ TERAPII SCHEMATU
Dr Jeffrey Young rozpoczął opracowywanie koncepcji terapii schematu w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku, gdy zauważył, że terapia poznawczo-behawioralna nie wykazuje dużej skuteczności w przypadku osób zmagających się z zaburzeniami osobowości. W poszukiwaniu bardziej efektywnej metody połączył elementy zaczerpnięte z nurtu Gestalt, z relacji z obiektem, z podejścia konstruktywistycznego i podejścia psychoanalitycznego w ujednoliconą modalność, która skupiała się na konkretnych zaletach każdego z nich.
Pierwszy Instytut Schema Therapy został otwarty na Manhattanie w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Wiele badań potwierdziło jego wysoką skuteczność w pracy z osobami zmagającymi się z zaburzeniami osobowości typu borderline. Badania nad dalszym rozwojem i skutecznością metody trwają do dzisiaj. Niedawno, aby wprowadzić do pracy z klientem aspekt duchowy, terapia schematów została poszerzona o praktykę medytacji uważności.
JAK DZIAŁA TERAPIA SCHEMATU?
Kiedy potrzeby emocjonalne – podstawowe potrzeby dotyczące uczuć, przewodnictwa, miłości, schronienia i bezpieczeństwa – nie zostaną zaspokojone w dzieciństwie, jednostka może wejść w dorosłość z deficytem możliwości znajdowania sposobów ich zaspokajania w sposób autonomiczny i w oparciu o zdrowe relacje z innymi. Terapia schematu opiera się na przekonaniu, że schemat nieadaptacyjny powstaje w odpowiedzi na takie niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa. Wzory te można opisać jako nieadekwatne sposoby interpretowania zdarzeń życiowych i zachowania innych: jednostki mogą dokonywać niezdrowych wyborów, tworzyć toksyczne związki, prezentować braki w rozwoju umiejętności społecznych, angażować się w destrukcyjne wzorce zachowań, mieć słabe poczucie osądu i doświadczać poczucia bezwartościowości lub zwątpienia w siebie.
Rozpoznanie i modyfikacja schematu nieadaptacyjnego ma kluczowe znaczenie w terapii. Odkrywanie źródeł niezaspokojonych potrzeb emocjonalnych i uczenie się nowych sposobów budowania relacji ma pomóc klientom w konstruowaniu poczucia własnej wartości i adekwatności.
WYKORZYSTYWANIE TERAPII SCHEMATU
Terapia schematu została opracowana aby podnieść skuteczność praktyki terapeutycznej – Dr Young zauważył, że często nawet po ogólnie udanym leczeniu pewne problemy okazywały się nie poddawać terapii. Opracowana przez niego metoda ma radzić sobie także z nimi.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że ten rodzaj terapii, jest często skuteczny w leczeniu następujących zaburzeń:
- Zaburzenia osobowości
- Przewlekła depresja
- Problemy w relacjach
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia zachowania
- Zaburzenia stresowe pourazowe
- Zaburzenia odżywiania
- Niepokój
- Uzależnienia
Wykazano, że terapia schematu jest szczególnie skuteczna w leczeniu zaburzeń osobowości typu borderline. Według badań osoby leczone rezygnowały z niej znacznie rzadziej niż z innych rodzajów terapii. Ponadto terapia schematu wykazała potencjał terapeutyczny w pracy z osobami z diagnozą osobowości narcystycznej.
Opracowanie i tłumaczenie: Monika Jagniewska, Joanna Zapała