Asertywność
Koncepcja zachowań asertywnych powstała z potrzeby funkcjonowania człowieka we współczesnym świecie bez towarzyszącego mu lęku i poczucia winy.
Zachowania asertywne to zespół zachowań interpersonalnych, wyrażających uczucia, postawy, życzenia, opinie lub prawa danej osoby w sposób bezpośredni, stanowczy i uczciwy a jednocześnie respektujący uczucia, postawy, życzenia, opinie i prawa innej osoby. Zachowanie asertywne może obejmować ekspresję takich uczuć jak: gniew, strach, zaangażowanie, nadzieję, radość, rozpacz, ale w każdym z tych przypadków uczucia te wyrażane są w sposób, który nie narusza praw innych osób. Zachowanie asertywne odróżnia się od zachowania agresywnego, które wyrażając uczucia, postawy, życzenia, opinie lub prawa nie respektuje tych samych elementów u innych osób.
Czym jest trening asertywności?
Jest to nabywanie zachowań asertywnych w drodze naśladowania trenera i odgrywania ról w specjalnie zainscenizowanych scenkach. Sytuacje ćwiczone podczas treningu są różnorodne w zależności od zapotrzebowania uczestników np. związane z publicznymi występami, kontaktami z przełożonym czy współpracownikami.
Jakie umiejętności składające się na zachowania asertywne szkoli się podczas treningu?
Do bloku podstawowych umiejętności należy
- Obrona swoich praw.
- Wyrażanie uczuć pozytywnych.
- Wyrażanie uczuć negatywnych.
- Przyjmowanie uczuć i opinii innych osób.
- Stanowienie swoich praw.
- Wyrażanie osobistych opinii i przekonań.
- Zabieranie głosu na szerszym forum.
- Asertywna reakcja na własne poczucie krzywdy lub winy.
- Rozpoznawanie i przekształcanie tych opinii na własny temat, które blokują uruchamianie zachowań asertywnych.
Tak więc podczas treningu prowadzący proponuje określone fragmenty teorii i odpowiadąjace im ćwiczenia. Następnie zachęcają uczestników do znalezienia podobnych sytuacji z własnego życia, które chcieliby zmienić i wspólnie przećwiczyć.
Przykładowy schemat postępowania w takiej sytuacji:
- Klient określa sytuacje problemową, opisując swoje dotychczasowe zachowanie i sposób w jaki chciałby je zmienić
- Wspólnie z prowadzącymi i grupą określamy jest realistyczny cel jaki klient chciałby osiągnąć i asertywne zachowanie, które uzna za sukces.
- Klient przy pomocy trenera przygotowuje scenariusz psychodramy, w której będzie odgrywał wybrane zachowanie.
- Klient odgrywa swoją rolę (np. z innym uczestnikiem grupy) zgodnie z ustalonym scenariuszem.
- Po zakończeniu pracy, klient, trener i uczestnicy grupy omawiają zachowanie klienta w odgrywanej scence
- W niektórych przypadkach następuje powtórzenie procedury z wykorzystaniem metod i technik ułatwiających ćwiczenie nowych umiejętności zaproponowanych przez trenera takich jak: modelowanie, modelowanie z zamiana ról, ćwiczenie najtrudniejszego fragmentu scenki, powtarzanie trudnego zdania za osoba modelującą, szukanie najkorzystniejszej postawy ciała, podejście hierarchiczne.
- Zakończenie pracy- ma ono miejsce wtedy, gdy klient jest w pełni zadowolony z wykonanego zadania
Do kogo skierowany jest trening asertywności?
Do osób, które
- Nigdy nie nabyły asertywnych zachowań.
- Osób, które umieją zachowywać się asertywnie, ale w niektórych sytuacjach odczuwają blokujący niepokój lub lęk.
- Osób, które wątpią w swoje prawo do określonego rodzaju asertywnego zachowania.
Asertywność nie jest wrodzona. Wynika z nauczenia się w różnych sytuacjach określonego sposobu przeżywania i reagowania. Powiązana jest z poczuciem własnej godności i szacunkiem do samego siebie. Tak więc nigdy nie jest za późno na lepsze poznanie siebie i rozszerzenie swojego repertuaru zachowań, jakże użytecznych we współczesnym świecie.
Trening antystresowy
Stres jest psychofizjologiczną reakcja na bodziec (stresor), która obejmuje szeroki zbiór reakcji prowadzących do pobudzenia psychofizjologicznego. Reakcja stresowa jest związana z oceną sytuacji rozpoznawanej jako stresogenna lub nie.
Co jest zatem celem treningu antystresowego?
Zasadniczym celem treningu antystresowego jest redefiniowanie sytuacji postrzeganej jako stresowa oraz modyfikacja reakcji na nią.
Tworzenie strategii radzenia sobie ze stresem jak:
- Zmiana oceny stresorów
- Umiejętność korzystania ze wsparcia społecznego.
- Umiejętność korzystania z własnych zasobów w zakresie rozwiązywania problemów i radzenia sobie w sytuacjach trudnych
- Nauka technik wspomagających rozładowywanie stresu
-relaksacja neuromięśniowa Jacobsona
-medytacje
-kontrolowanie oddychania (oddychanie przeponowe) oraz
-nauka technik relaksacyjnych i wizualizacyjnych jako główny cel treningu
Umiejętność stosowanie technik relaksacyjnych może wywoływać chwilowy stan trofotropowy, który charakteryzuje się ogólnym zmniejszeniem aktywności psychofizjologicznej. Jest to stan czuwania o obniżonym poziomie funkcjonowania hipometabolicznego. Tego rodzaju głęboka relaksacji prowadzi do zdrowia gdyż jest
- Całkowitym fizjologicznym przeciwieństwem współczesnej reakcji stresowej.
- Sprzyja psychofizjologicznej regeneracji organizmu.
Regularne praktykowanie technik relaksacyjnych (jeden, dwa razy dziennie przez kilka miesięcy) może wytworzyć stan obniżonej aktywności układu limbicznego i podwzgórza a co za tym idzie:
- Mniej lękową postawę (w wielu trudnych sytuacjach życiowych)
- Profilaktyczną, antystresową dyspozycję
- Zmniejszenie predyspozycji do podleganiu nadmiernemu pobudzeniu psychicznemu i fizjologicznemu w okresach oddziaływania stresora.
- Zmiany w strukturze osobowości- przesunięcie w stronę wewnętrznego umiejscowienia kontroli (tzn. umiejętność dostrzeżenia własnego wpływu na kreowanie swojej sytuacji życiowej- JEST TO WIELKA SZTUKA!)
- Podniesienie samooceny
Dodatkowo podczas treningu ćwiczone są techniki wizualizacyjne i afirmacje.
Istotne jest nie to co się z nami dzieje ale jak to odbieramy. Podczas treningu antystresowego klient uczy się wielowątkowego sposobu radzenia sobie z sytuacją stresową. Trafnego odwoływania się do własnego potencjału intelektualnego i optymalizowania działania wszystkich dostępnych nam zmysłów. Uczy się odpowiedzialności za wywoływanie i eliminowanie nadmiernego stresu poprzez adekwatne interpretacje i uruchamianie pewnych wzorów w ciele i pobudzenie emocjonalne.
Trening komunikacji
Skuteczna komunikacja oznacza o wiele więcej niż tylko słuchanie i mówienie. Aby osiągnąć w niej biegłość trzeba opanować umiejętność komunikacji werbalnej i niewerbalnej w najrozmaitszych sytuacjach, dziedzinach i z najróżniejszymi ludźmi. Umiejętność aktywnego słuchania i podstawowej wiedzy o mowie ciała.
Sprawne porozumiewanie się jest o tyle ważna, iż pochłania mnóstwo czasu. Badania pokazują, że 70% czasu, jakim dysponujemy poza snem przeznaczamy na porozumiewanie się na różne sposoby. Z tego 11% przypada na pisanie, 15% na czytanie, 32% na mówienie i 42-57% na słuchanie (Baker, 1971 za Cooper 1994). Tak wiec naszym podstawowym sposobem porozumiewania się jest komunikacja ustna.
Od sprawnego porozumiewania zależy funkcjonowanie w społeczeństwie, sprawne nabywanie wiedzy, rozwijanie języka oraz lepsze rozumienie siebie i innych. W środowisku ludzi interesu sprawne komunikowanie znajduje się w pierwszej dziesiątce umiejętności uważanych za niezbędne do skutecznego działania (zob. DiSalvo, 1976)
Co obejmuje trening komunikacji?
- Omówienie elementów składających się na efektywną komunikację w biznesie
-przekaz wizualny (55%)
-przekaz wokalny (38%)
-przekaz treści (7%) - Style komunikacji
- Umiejętność zadawania pytań; techniki zadawania pytań
-otwarte, zamknięte, zwrotne, sugerujące, hipotetyczne, alternatywne, konkretyzujące - Skuteczną argumentację
- 10 zasad aktywnego słuchania
-chcę słuchać
-zapominam o swoich własnych problemach i niepokojach
-reaguje na fakty, pomysły, a nie na osobę
-jestem empatyczna
-zadaję pytania
-jestem cierpliwa, nie przerywam
-zachęcam mówiącego niewerbalnie (gesty, potakiwania)
-pomagam rozmówcy (nie werbalnie; komentarz, uwagi, itp.)
-robię notatki
-nie wyciągam przedwczesnych wniosków i nie uogólniam - Komunikację niewerbalną; zgodność treści niesłownej i słownej oraz intencje związane ze świadomością swojego ciała powoduje, że osoba odbierana jest jako wiarygodna.
Omawiana jest
-postawa ciała; kontakt wzrokowy
-artykulacja głosu
-gestykulacja, mimika
-wykorzystanie przestrzeni - elementy negocjacji w biznesie
Trening interpersonalny
Trening interpersonalny ma na celu poprawę funkcjonowania społecznego jego uczestników oraz uświadomienie i rozpoznanie dotychczasowych sposobów radzenia sobie z otoczeniem społecznym. Tezą wyjściową treningu interpersonalnego jest twierdzenie, iż deficyty umiejętności interpersonalnych zmniejszają poziom kontroli nad sytuacją i możliwości podjęcia alternatywnych zachowań. Zatem efektem treningu powinno być poszerzenie spektrum pożądanych zachowań społecznych jego uczestników, również w zakresie poszukiwania społecznego i emocjonalnego wsparcia od innych osób. Braki w tym zakresie przyczyniają się do podwyższenia poziomu napięcia i lęku, co z kolei może być przyczyną zaburzeń psychosomatycznych i stosowania niekonstruktywnych sposobów rozładowywania napięcia emocjonalnego.
Umiejętności interpersonalne wyćwiczone na treningu pozwalają na:
- lepsze radzenie sobie w sytuacjach odbieranych jako wyzwanie lub społeczne zagrożenie,
- dostarczają “narzędzi” pozwalających skorzystać ze wsparcia społecznego innych ludzi,
- zachowanie zdrowej zintegrowanej osobowości w świecie społecznych nacisków z jednej strony a własnych potrzeb z drugiej strony.
Zakłada się, że uczestnicy treningu mogli umiejętności interpersonalnych nigdy nie nabyć lub też nigdy nie utrwalić, bądź też ich wykorzystanie jest blokowane poprzez negatywne emocje i nieodpowiednie postawy/ przekonania społeczne.
Jaki ma przebieg trening interpersonalny?
Wypróbowywanie umiejętności interpersonalnych odbywa się w “scenkach” oraz ćwiczeniach zaproponowanych przez prowadzących, jak również na bieżąco wnoszonych jako zapotrzebowanie indywidualne bądź grupowe. Odgrywane scenki mogą być nagrywane na wideo i ponownie prezentowane i omawiane. Prowadzący oraz grupa dzielą się z uczestnikami scenki sugestiami odnośnie korzystniejszego rozwiązania konkretnej sytuacji.
Ćwiczenia i scenki dotyczą np.:
- wypowiadania i przyjmowania komplementów,
- mówienia o sprawach osobistych,
- wyrażania uczuć,
- umiejętności uważnego słuchania,
- wyrażanie i przyjmowanie krytyki,
- odmawiania,
- bliskich i intymnych relacji,
- budowania i rozszerzania systemu wsparcia.