RTZ Racjonalna Terapia Zachowania

SZKOŁA RACJONALNEJ TERAPII ZACHOWANIA W POZNANIU

Racjonalna Terapia Zachowania jako skuteczna forma samopomocy emocjonalnej.
„Emocjonalnie zdrowi ludzie są zorientowani na rzeczywistość i zaangażowani w to, by żyć produktywnie, uzyskując maksymalną osobistą i społeczną aprobatę oraz doznając minimalnych, niepożądanych konfliktów emocjonalnych.”
Taką definicję zdrowia psychicznego stworzył Maxie C. Maultsby Jr. Amerykański lekarz – psychiatra twórca Racjonalnej Terapii Zachowania – RTZ (Rational Behavior Therapy RBT).

Jest to nurt terapeutyczny wywodzący się ze szkoły poznawczo – behawioralnej, który zalicza się to terapii krótkoterminowych a terapeuci pracujący w tym podejściu stosują aktywne metody leczenia, ucząc pacjentów jak usuwać zaburzenia.

Terapia RTZ pozwala szybko reagować na praktyczne problemy pacjenta równolegle pomagając krok po kroku rozwiązywać bardziej złożone – i często leżące u podłoża tamtych – problemy osobowościowe.

Gdy mamy do czynienia z tego typu terapią będziemy uczyć się technik samopomocowych z wykorzystaniem psychoedukacji, śledzić nasze myśli i ich powiązania z naszym nastrojem, wykonywać różnego rodzaju zadania, wykorzystywać techniki wyobrażeniowe, treningi relaksacyjne i asertywności po to by poprawić samopoczucie i jakość własnego życia.
Terapeuci koncentrują się przede wszystkim na teraźniejszości i przyszłości pacjenta. Nie ma tutaj, często kojarzonego z psychoterapią „grzebania się w przeszłości“. Terapia ma jasno określone cele ( np. poradzenie sobie z lękiem przed wystąpieniami społecznymi, lękiem przed lataniem, atakami paniki, obsesyjnymi myślami, obniżonym nastrojem itp.) i protokoły leczenia. Uczy się również zwiększania tolerancji na frustrację wynikającą z przeszkód w osiąganiu celów.

Podstawą Racjonalnej Terapii Zachowania jest założenie, że to nie fakty wywołują nasze emocje, ale nasze przekonania o tych faktach. Założenie to jest oparte na filozofii stoickiej. Czołowy jej przedstawiciel – Epiktet powiedział „Nie zdarzenia nas smucą, ale to jak je widzimy“.
Terapeuci poznawczo – behawioralni, w swojej pracy, zwracają uwagę na sposób w jaki ich pacjenci wprowadzają się w cierpienie emocjonalne i tworzą zaburzenia poprzez różnego rodzaju irracjonalne myśli i niezdrowy dialog wewnętrzy.

Celem terapii jest rozpoznawanie niezdrowych myśli i nawyków i zamiana ich na zdrowsze. Metodologia terapii jest prosta do nauczania dlatego pacjenci szybko, bo już po kilku sesjach, odczuwają poprawę i uczą się technik samopomocowych, by poradzić sobie samemu w przyszłości.

Podstawowy model terapeutyczny to „ABCD Emocji“ czyli skąd biorą się emocje:

A – Zdarzenie aktywujące (Twoje spostrzeżenia)
B – Przekonania (Twoje myśli i przekonania)
C – Emocje ( Twoje uczucia)
D – Zachowanie fizyczne (Twoje działanie)

Można za pomocą tego modelu przeanalizować w jaki sposób tworzymy swój nastrój. Dzięki czemu można nauczyć się kontroli emocji oraz odpowiedzialności za ich powstawanie i zmianę.
Weźmy przykład młodej lekarki, która zgłosiła się do terapeuty z problemem bezsennych nocy oraz lęku przed zmianą pracy.

Zdarzeniam aktywującym (A) była zmiana pracy. W tej sytuacji pacjentka żywiła następujące przekonania (B)
1. Nie poradzę sobie.
2. Okaże się, że nic nie potrafię i jestem głupia.
3. Tam nie będzie życzliwych ludzi.
4. Odrzucą mnie i zostanę na lodzie bez niczego
W skutek swoich przekonań (B) pacientka odczuwała lęk, złość (C) i w konsekwencji (D) miała problemy z zasypianiem i zadręczała się myślami, przez co była mniej uważna w pracy i rozdrażniona w relacji z mężem i dziećmi.

Celem terapeutycznym, który przyjęła dla siebie pacientka było odczuwanie nadziei, zaufania i umiarkowanego spokoju (ZC – zdrowe emocje w C ) w sytuacji zmiany pracy a także poprawa jakości snu i uważności w pracy (ZD) – zdrowe działanie).

Podstawa interwancji terapeutycznej jest w tym wypadku zdrowa debata by sprawdzić czy owe przekonania są zdrowe dla pacjentki i jakie niosą ze sobą konsekwencje. W wyniku takiej debaty pacjentka zaczyna podważać swoje nawyki myślowe i zastępować je innymi, które pomogą jej osiągnąć emocjonalnie zdrowe cele. W tym wypadku w odpowiedzi na pierwsze przekonanie zdrową alternatywną myślą było:
„Mam nadzieją, że poradzę sobie z różnycmi zdarzeniami w moim życiu, w tym również ze zmianą pracy. Chcę tą pracę zmienić. Daję mi to perspektywę rozwoju moich kompetencji a w przyszłości lepsze zarobki. Mam zdolności i zasoby, żeby sobie poradzić. Do tej pory moje doświadczenie pokazuję, że tak było choć początki często były wyzwaniem. Nawet teraz, podczas terapii, uczę się aktywnie radzić sobie z problemami“.

W podobny sposób debatujemy nad pozostałymi przekonaniami. Terapeuta jest aktywny i podważa niezdrowe przekonania jednak ostatecznie to pacjent jest ekspertem od swoich myśli i formuuje je w zdrowy dla siebie sposób.
Zapisane zdrowe przekonania są utrwalane przez pacjenta. Zazwyczaj kilka razy dziennie w czasie relaksu i zgodnie z założeniem „ABCD emocji“ jak nawyki myślowe zostaną zmienione na racjonalne to również emocje są zdrowsze.

Wynika z tego, że taka sama sytuacja może wywoływać całkiem różne reakcje emocjonalne, zależne od oceny tej sytuacji. Zatem warto zwrócić uwagę, że często nie możemy zmienić faktów, ale zawsze możemy zmienić nasze niezdrowe przekonania o tych faktach – tym samym zmieniając nasze przekonania na zdrowsze, zmieniamy nasze emocje na bardziej pożądane.

Niezdrowe przekonania mogą być źródłem naszego cierpienia emocjonalnego. Skuteczną metodą oceny naszych przekonań pod względem wartości zdrowotnej jest Pięć Pytań Zdrowego Myślenia:

1. Czy to przekonanie jest oparte na faktach?
2. Czy to przekonanie chroni moje życie i zdrowie?
3. Czy to przekonanie pozwala mi osiągać bliższe i dalsze cele?
4. Czy to przekonanie pozwala mi rozwiązywać konflikty lub ich unikać?
5. Czy to przekonanie pozwala mi czuć się tak jak chciałabym się czuć?

• Zdrowe przekonania spełniają, co najmniej trzy z tych pięciu zasad.
• Zdrowe przekonania jednej osoby, nie muszą być zdrowe dla innej.
• Dzisiejsze zdrowe przekonania mogą być niezdrowe w innym czasie.

Twórca racjonalno – emotywnej terapii behawioralnej Albert Ellis pisze: „Aktywne i intensywne stosowanie metod poznawczych, emocjonalnych i behawioralnych w terapi, nawet przez krótki czas, pozwala pacjentom na przyswojenie sobie zdrowych, niedestrukcyjnych poglądów i przekonań. Pacjenci zaczynają reagować sensownie i twórczo na niepowodzenia życiowe. Szybko i niemal automatycznie przestają się zadręczać dodatkowymi niepowodzeniami. Uczą się unikania nowych zaburzeń, nawet jeśli czasem powtórzą się przygnębiające myśli, uczucia i działania“.

Obecnie podejścia poznawczo – behawioralne są bardzo popularne ze względu na któtki czas trwania terapii oraz skuteczność potwierdzoną licznymi badaniami.

Piśmiennictwo:

1. Albert Ellis „Terapia krótkoterminowa“. Wydawnictwo GWP. 1999.
2. Maxie C. Maultsby jr. „ Racjonalna Terapia Zachowania“ Wydawnictwo Wulkan. 2008

Autor: Joanna Zapała ®

ZAPRASZAMY DO SZKOŁY RACJONALNEJ TERAPII ZACHOWANIA.

Najbliższa edycja 49., w dniach: 5-6.04, 10-11.05, 7-8.06 w 2025 r.
https://www.cpi.poznan.pl/szkolenie/szkola-rtz-edycja-49/